Het is de laatste avond van dit LVSL seizoen in Vogelvlucht. Een jaar dat onderbroken was door de corona restricties. Laat ik meteen maar stellen: deze avond knalde er in positieve zin uit, de thuisblijvers hebben echt wat gemist.
De “Taal van het Beeld” en daar gaat het toch om bij het filmen en monteren werd toegelicht door Gert de Graaff die op korte termijn naar onze club kon komen om de laatste avond van het seizoen extra invulling te geven.
Gert switchte van technische opleiding in de vliegtuigbouw naar filmmaker via de filmacademie en heeft 24 jaar ervaring als editor voor diverse bekende TV series.
In de Taal van het Beeld stelde hij door ervaring wel 67 regels op voor Beeldgrammatica. Die zijn universeel toepasbaar voor speelfilms, documentaires, TV programma’s, nieuws en actualiteiten, reclame, sport etc. De genres verschillen, maar de beeldtaal is hetzelfde.
Dus voor ons videowerk moet er zeker wat leerzaams tussen zitten! En dat kwam er dan ook meer dan uit. Aan de hand van voorbeelden uit speelfilms, reclame films en documentaires werden steeds in beeldtaal onze verwachtingen op het scherm vertoond. En daar moet je dan ook aan voldoen om de kijker geboeid te houden.
Over spanning
Probeer in een film om spanning te creëren, het “Roodkapje perspectief”. De kijker weet eerder dan de betrokkene dat er bijvoorbeeld gevaar dreigt: de “Wolf”.
Onzichtbaar monteren
De meeste lassen in films zijn van het type “Wegkijkshots”.
Dat geeft een effect van “onzichtbaar monteren”. Er is dan een logisch verband tussen het shot en het volgende gerelateerde shot. Alweer demonstreerde Gert dit met voorbeelden uit docu’s en speelfilms, met zowel goede als slechte lasovergangen. Zo maak je montages met wegkijkshots vloeiend en bijna onzichtbaar. Heel illustratief
Vorm = Inhoud!
Er zijn een groot aantal aspecten die de vorm bepalen. Denk aan: kadrering, plek in beeld, camerahoogte en camerabeweging, kleur of zwart-wit, scherptediepte, montage-effecten, statief of niet, etc. Voorbeelden van vormgeving werden besproken uit diverse films.
Hoe moet het niet? Ondanks de vele communicatiedeskundigen bij overheden werd een hilarisch voorbeeld gegeven hoe bijna al onze EU regeringsleiders slecht in beeld waren tijdens de recente Zoom conferenties. Alle communicatiedeskundigen verplicht op cursus bij Gert dus!
Alweer: de wetten van de vorm zijn voor alle genres geldig!
Afstand tussen twee personen
Ook dat is een attentiepunt dat in films veel wordt toegepast.
Je creëert afstand tussen 2 personen door ze ieder in een kader te plaatsen. Maar zoals Gert in het voorbeeld van Homeland liet zien, nam de vrouw veel afstand en had de man die afstand niet. Ondanks dus dat ze ieder in een afzonderlijk kader stonden.
Spreekruimte is de afstand tussen iemands mond en de kaderrand. Normaliter – vrijwel automatisch zelfs – zet je iemand die links in beeld zit en naar rechts kijkt iets links uit het midden. Dan is er veel spreekruimte. Doe je dat anders, dan voelt het alsof de persoon met weinig spreekruimte een probleem heeft (hij staat als het ware in de hoek, zoals vroeger op school, gezicht naar de muur ofwel, afstand mond kader is klein. Dus zoals de man.
Dit werd met voorbeelden uit diverse films overtuigend gedemonstreerd. 
Let ook op het effect van een krappe of ruime spreekruimte. Ook de afbeeldingsgrootte van de persoon bepaalt de belangrijkheid van die persoon. De sfeer wordt mede bepaald door een kille koele achtergrond versus het gebruik van warme kleuren.
Montage
Montage is meestal een chronologische montagevolgorde. Maar maak acties die je ziet aankomen dan ook af in je beeldverhaal: een emmer die wordt neergezet moet je ook echt op de grond zetten en niet in de lucht laten eindigen bij de overgang naar het volgende shot.
Aandacht trekken in films is cruciaal. Doe dat met een close-up. Gebruik die close-up eerst om de aandacht te trekken. Daarna kan het bijbehorende totaalshot volgen.
Gebruik een totaal ook als een eindshot of afronding van een stukje film.
Gert heeft onze Jubileumfilm bekeken met de ogen van een editor.
De suggestie is: gebruik meer beeld in plaats van audio of dialoog als expressiemiddel.
Hij stelt voor om bijvoorbeeld de startmuziek nog even te laten doorlopen na het begin, parallel met het eerste deel van de spreker. Kap muziek niet te abrupt af.
Ook kleurgebruik en kleurcorrectie werd gedemonstreerd op onze film als een attentiepunt.
Suggestie is ook om onze Jubileumfilm wat sneller te maken door shots in te korten. Weglaten is ook een kunst! Maak lassen in beweging en niet in stilstaande beelden.
Het was allemaal zeer inhoudelijk positief commentaar.
Hier demonstreert Gert aan de hand van 4 koffiekopjes hoe gemakkelijk we symboliek begrijpen.
Als afsluiting werd een hilarisch reclamefilmpje uit zijn grote database van reclames geanalyseerd: een verkoopadvertentie voor een IKEA-lamp waar enorm veel aspecten van beeldtaal in terug te vinden waren.
Vaak zijn we ons er niet van bewust wat we voorgeschoteld krijgen hoe beeldtaal wordt toegepast, maar na vanavond zullen we zeker bewuster gaan kijken naar films, Netflix en vooral ook onze eigen filmproducties. En daar gaat het om.
Met grote dank aan Gert voor een topavond, met een heel leerzame en duidelijke presentatie vol humor. Wanneer zien we je weer terug?
Kijk ook eens op de website van Gert: www.gravioli.nl voor mogelijkheden.
Nu waren er ruim 40 personen aanwezig. Bij een volgende keer zal de zaal in Vogelvlucht zeker te klein zijn.
Wil van Voorst