Het is maandag 16 januari 2023 en het belooft een ‘stuntavond’ te worden. We krijgen een presentatie over hoe je stunts voorbereidt, uitvoert en filmt. Brandende mensen, personen die door auto’s worden geschept, iemand die van een flatgebouw valt. Het is te hopen dat we dit allemaal aan kunnen.
André van der Tuijn opent, zoals gebruikelijk, de goed bezochte clubavond (ca. 40 leden) met een microfoon die al snel de geest geeft. Fijn dat er batterijen zijn.
Dan wordt de presentator Edward van Tongeren aan ons voorgesteld en begint het “stuntwerk”.Edward begon op achttienjarige leeftijd zijn eerste stunts. Toen nog in het klein. Hoewel, in brand gestoken worden op die leeftijd… Daar is wel moed voor nodig. Inmiddels doet hij dat al zo’n 24 jaar in het “groot” met zijn bedrijf Movie Stunts in leiden.
De filmfragmenten die hij heeft meegenomen laten zien dat het niet bij een aai over de wang of een mini-aanrijding blijft. Edward doet stunts voor film, TV en commercials in Nederland en België. Hij heeft opdrachten uitgevoerd voor Nederlandse TV, BBC, een fastfoodketen en andere.
Soorten stunts zijn te onderscheiden in:
- auto-incidenten
- vuurstunts
- menselijk geweld
Een stunt is niet altijd gevaarlijk maar soms wel moeilijk uitvoerbaar. Is een persoon die door een auto aangereden moet worden altijd echt of is het een pop? Meestal is het een levend persoon als de aanrijding bij lage snelheden (30 km/u) plaatsvindt. Toch wel griezelig als je ziet hoe iemand over motorkap, via voorruit en dak op straat beland. Maar, zo stelt Edward ons gerust, er wordt wel beschermende kleding en hardplasticmaterialen gebruikt. Zelf heeft hij ook wel breuken opgelopen. Ongelukjes bij het uitvoeren van stunts worden vaak veroorzaakt door onjuiste timing. Twee stuntmensen die samen een act uitvoeren hebben daarmee ervaring en dat gaat meestal wel goed.
Als een opdrachtgever met een artistiek plan komt waarin een BN-er moet meedoen dan wordt het spannend. Als de stunt (met een auto die crasht) namelijk mislukt ben je de auto kwijt. Dat betekent extra kosten en vertraging.
De uitdaging is producer, regisseur en stuntteam op één lijn te krijgen. Edward benadrukt steeds dat veiligheid de hoogste prioriteit heeft. Opdrachtgevers kunnen soms bizarre wensen (eisen) hebben. Als de risicoanalyse een “onvoldoende” laat zien gaat het feest niet door. En dan moet je ook nee durven zeggen tegen de grote bazen zoals “de Mollen”.
Het is echt een interessante avond. Je ziet hoe je een auto wat makkelijker laat slippen door de bandspanning voor en achter ongelijk te maken. Wat dramatischer is het beeld van een monstertruck die over 2 rijen geparkeerde auto’s rijdt. De ingedeukte daken vallen overigens nog mee. Maar je wilt er niet in zitten.
Bij vuurstunts worden veel maatregelen getroffen om brandschade (lichamelijk letsel) te voorkomen. Als je met een brandend petje op meedoet aan een commercial voor een fastfoodketen heb je niet eeuwen de tijd om de act uit te voeren. Het mag dan een slogan zijn met iets van “Working at Burgerking is not so cool…” Het wordt wel heet op je hoofd als het lang aanhoudt. Gelukkig zaten er bij de actrice meerdere beschermlagen in het petje waarvan de buitenste een brandbare gel bevat. Of de “hotdog” er beter door smaakt? En hier werd dan nog een petje gedragen.
Soms staan acteurs letterlijk in hun blootje in brand. Daar worden speciale smeersel gebruikt ter bescherming. Maar toch, die buitenste gel-laag brandt echt.
Als vuur een rol speelt bij een stunt buitenshuis kan het gevaarlijk zijn in een zomer zoals die in 2022. Droge grond, een omgeving met bomen en één vonkje zijn dan genoeg om een niet-bedoelde stunt te creëren. Maar dan komt vindingrijkheid om de hoek kijken. Je spuit de grond en bomen een aantal uren nat met een nevel van water. Een natte boom brandt niet zo goed als een droge. Daarnaast staan altijd mensen klaar met een brandblusser om de acteurs/trices te “blussen” zodra de act voorbij is. Wel is hier van belang dat er iemand “Einde opname” roept. Wordt dat niet gedaan dan gaat de act door en kan het heeeel heet worden!
Er was een vraag over het blusmiddel. Met CO2 blus je snel een vuurtje maar het kan weer oplaaien. Het is wel een middel dat vrijwel geen schade aanricht aan de apparatuur die aanwezig is op de set. Camera’s, belichting en andere apparatuur wil je graag heel houden. Poederblussers zijn in dat verband niet aan te raden evenmin als waterblussers.
Een explosie in een houten huisje en de daarop volgende brand vergt heel wat voorbereiding. Er zijn explosieven nodig maar ook een openspringend drukvat met samengeperste lucht. Dat huisje moet niet alleen branden, de brokstukken moeten ook door de lucht vliegen.
Voor al dit werk zijn vergunningen nodig en dat neemt nogal wat tijd.
Bij menselijk geweld worden vaak eenvoudige trucjes gebruikt om het echt te laten lijken. Mensen die moeten vliegen hangen aan een “zijden draadje”, want dat mag je als toeschouwer niet zien. Zo was er een vliegende dame van behoorlijk postuur die gelanceerd moest worden.
Voor haar was een veiligheidsvest gemaakt van een paar duizend dollar. Het moet natuurlijk degelijk zijn want je wilt niet een leeg vest aan een koordje zien hangen terwijl de actrice in geen velden of wegen te bekennen is. En, veiligheid boven alles.
Na de pauze ontstond wat “opschudding” in de zaal omdat 2 mensen tegenover elkaar in bokshouding stonden. Het liep gelukkig met een sisser af (voor Wil van Voorst). Al snel bleek dat dit een demonstratie van Edward was om (via camera) te laten zien hoe je iemand een “dreun” geeft zonder fysiek contact. Bij gebruik van wapens zijn dat meestal echte. Ze zijn wel aangepast voor veilig gebruik. Kogels zul je er niet in aantreffen. Wel losse flodders. In een filmfragment van Escaping Casablanca is het één grote schietpartij. Waar halen ze de kogels vandaan? Die wapens blijven maar schieten. Op een gegeven moment ruik je zelfs in Vogelvlucht de kruitdampen! Alsof je er middenin staat en het persoonlijk beleeft.
Is dat een voorbeeld van Narratieve cameravoering (Rob van Maanen 14 november; red.)
Met deze “rookontwikkeling” was het een goed moment voor frisse lucht.
Om 22:30 uur werd Edward erg bedankt door André.
Het was zeer de moeite waard te luisteren naar een enthousiaste verteller over zijn werk.
Kijk ook eens op de website: www.movie-stunts.com
Wim Hofman