Het is de vijfde maandag van de maand, toch is er geen wedstrijd. Het was de bedoeling dat Hans Flick ons van alles zou vertellen over het maken van titels bij films (fontkeuze, kleur, grootte en dergelijke). Maar door een lelijke val is Hans voor meerdere weken uitgeschakeld. Op korte termijn is Arie de Ridder bereid gevonden invulling te geven aan de (voor)avond, door ons van alles te vertellen over het corrigeren van geluid middels het programma Audacity.
De avond begint met wat problemen: het beeld van de Windows computer blijkt moeilijk op de beamer te krijgen daarom wordt een Apple gebruikt.
Daarna geeft Arie een gedegen inleiding over wat geluid is: ‘de hoorbare verandering van (lucht)druk in een medium’. Het gaat dan om wisselende druk, periodieke omkering en snelheid. Ons gehoor is daar het zintuig voor. Snelheid is voor ons als filmers niet relevant: in lucht is die bijna altijd gelijk. De maat voor de luidheid van geluid is de decibel (dB); het aantal ’omkeringen’ per seconde, de frequentie, wordt uitgedrukt in Herz (Hz). Dezelfde frequentie betekent niet altijd dezelfde klank: die wordt namelijk beïnvloed door de harmonische frequenties (die een veelvoud zijn van de grondtoon). Deze harmonischen worden bepaald door het meetrillen van (onderdelen van) het instrument en door de manier waarop het geluid geproduceerd wordt (denk aan bijvoorbeeld aan snaren, blazen, slaan etc.). Ons gehoor is gevoelig vanaf 0 dB tot ongeveer 120 dB (denk aan harde rockmuziek). De pijngrens ligt ongeveer bij 140 dB (een sirene of vuurwapen bijvoorbeeld). Een gesprek is rond de 60 dB, rustig ademen 10 dB. Elke 3 dB meer is een verdubbeling van het geluidsniveau. Het menselijk oor is het gevoeligst voor frequenties tussen 100 Hz en 6 kHz.
Arie poneert de stelling dat geluid verbeteren eenvoudiger is dan het monteren van een film. Dat blijkt niet direct uit zijn demonstratie met Audacity. Nadat een geluidsfragment waarop een door Marion ingesproken tekst met toegevoegde ‘ruis’ van een föhn op Arie’s stick gevonden is, wordt dit geopend in Audacity. Het volgende is nu de bedoeling:
– Selecteer (in Audacity) een stuk van de geluidstrack waarop wel de ruis te horen is maar niet de stem van Marion;
– Kies in Audacity ‘Effecten’, ‘Ruisverwijdering en herstel’, ‘Ruisonderdrukking’ en dan Stap 1 ‘Ruisprofiel verkrijgen’;
– Selecteer nu een stuk van de geluidstrack waarop de stem van Marion (met de ruis) te horen is;
– Kies nu: ‘Effecten’, Ruisverwijdering en herstel’, ‘Ruisonderdrukking’ en Stap 2, in eerste instantie met de voorgestelde parameters; druk ‘Ok’ en de ruis wordt verwijderd. Is het effect onvoldoende, probeer dan de ruisonderdrukking sterker te maken (bijvoorbeeld 15 dB in plaats van 6 dB).
In de praktijk blijkt nu de ruis wel sterk verminderd, maar ook de stem van Marion klinkt vervormd. Geprobeerd wordt dat te verhelpen met ‘Effecten’, ‘Volume en compressie’ en dan ‘Compressor’ (met de voorgestelde instellingen). Dan blijkt de stem harder geworden. Ook het gebruik van de ‘Limiter’ en ‘Normalisatie’ wordt gedemonstreerd. Het uiteindelijke effect is niet optimaal, maar we weten nu wel met welke parameters we moeten spelen om te proberen ruis uit geluid te krijgen.
Arie vervolgt met het demonstreren van Audio Ducking in Audacity (dat ook in veel montageprogramma’s zit). Omdat het niet lukt een geluidstrack toe te voegen in Audacity even het idee: kies ‘Effecten’, ‘Volume en compressie’ en dan ‘Automatisch dempen’.
Hans van Gerven brengt in herinnering dat Gerard de Boer een aantal jaar geleden een Audacity presentatie heeft gegeven; is die nog op de website te vinden?
Na de pauze wordt ‘3 october…de film’ vertoond, gemaakt door André. Hij vertelt dat de film in een vroeg stadium in het Kijkhuis is vertoond aan een geselecteerde groep mensen (in leeftijd variërend van 10 tot 92 jaar), die daarna geïnterviewd werden over hun manier van 3 oktober vieren. Het was de bedoeling deze interviews te integreren in de 3 oktoberfilm, maar bij de montage bleek dat niet te passen en is besloten er een voorfilm van te maken. Deze wordt voorafgaand aan ‘3 october…de film’ vertoond.
Voor de ‘hoofd’film was het de bedoeling om zoveel mogelijk historische beelden van de viering van ‘het feest der feesten’ te laten zien. Om uit de honderden uren film (verkregen van Beeld en Geluid, het eigen LVSL-archief (Emile Timan), ELO, maar ook van openbeelden.nl en het polygoonjournaal) een gestructureerd geheel te maken is de hulp ingeroepen van scenarioschrijver Gijsbert van Es. Zijn voorstel om zoveel mogelijk het stramien van het feest te volgen is vervolgens in de montage toegepast. Hierdoor is de film in hoofdstukjes ingedeeld (denk aan Koraal, Reveille, Taptoe, Kermis etc.).
Na het applaus voor de prachtige film van André vertelt André nog dat veel filmfragmenten geen geluid hadden en er dus heel veel tijd is gaan zitten aan het erbij zoeken van passend geluid tijdens de montage. De film is in opdracht van de 3 October Vereeniging gemaakt.
Ruud Smeenk